риф гатауллин композитор биография семья
Гатауллин Риф Хоббулович
Гатауллин Риф Хоббулович
Родился 25 февраля 1950 года в деревне Янги-Болгар Верхнеуслонского района. В 1979 году он закончил вокальное отделение Казанской консерватории по классу профессора В.А.Воронова. Ещё, будучи студентом, Р.Гатауллин начинает сочинять песни, которые постепенно получают широкое распространение. Его песни охотно стали включать в свой репертуар многие известные певцы, что способствовало активному проникновению их в быт татарского народа. Наиболее популярные песни написаны Р.Гатауллиным на стихи поэта Ф.Сафина. Это – «Хушлашырга ошыкма» (Не спеши прощаться), «Ялгыз кљймђ» (Одинокая лодка), «Безгђ дљнья дђшђ» (Нас зовет вселенная), «Бир кулыћны» (Дай мне руку) и т.д. С этим поэтом Гатауллина познакомил режиссер Э.Утяганов и предложил написать им песни-позывные для передач «Мы живем на селе» и «Добрый вечер». С тех пор началась творческая их дружба, прервавшаяся смертью поэта.
Столь широкий успех в области песнетворчества, побудил Гатауллина вновь поступить в консерваторию (1988) на теоретико-композиторский факультет в класс композиции Ш.К.Шарифуллина. В качестве дипломной работы им было представлено крупное произведение «Баит Сак-Сок» для симфонического оркестра, которое было признано творческой удачей композитора.
Р.Гатауллин, помимо творческой деятельности, ведет большую общественную работу. На базе Республиканского научно-методического центра (РНМЦ) он создал Общественную организацию самодеятельных композиторов (1991), куда вошли авторы песен не только Татарстана, но и других регионов России и зарубежных стран со своими региональными отделениями. Организация объединяет не только татароязычных авторов песен, но и способствует развитию национальной музыки, выявлению самобытных молодых народных талантов. Самодеятельные композиторы разных уголков страны съезжаются на фестивали, семинары, получая методическую помощь, посещая мастер-классы известных композиторов. Большое внимание уделяется в организации публикации авторских и коллективных сборников песен, составителем и редактором которых является Р.Гатауллин.
За заслуги в области музыкального искусства и общественную деятельность композитор Р.Гатауллин удостоен звания Лауреата премии им. Мусы Джалиля (1988), заслуженного деятеля искусств Республики Татарстан (1996).
Гатауллин Риф Хоббулович
Гатауллин Риф Хоббулович
Родился 25 февраля 1950 года в деревне Янги-Болгар Верхнеуслонского района. В 1979 году он закончил вокальное отделение Казанской консерватории по классу профессора В.А.Воронова. Ещё, будучи студентом, Р.Гатауллин начинает сочинять песни, которые постепенно получают широкое распространение. Его песни охотно стали включать в свой репертуар многие известные певцы, что способствовало активному проникновению их в быт татарского народа. Наиболее популярные песни написаны Р.Гатауллиным на стихи поэта Ф.Сафина. Это – «Хушлашырга ошыкма» (Не спеши прощаться), «Ялгыз кљймђ» (Одинокая лодка), «Безгђ дљнья дђшђ» (Нас зовет вселенная), «Бир кулыћны» (Дай мне руку) и т.д. С этим поэтом Гатауллина познакомил режиссер Э.Утяганов и предложил написать им песни-позывные для передач «Мы живем на селе» и «Добрый вечер». С тех пор началась творческая их дружба, прервавшаяся смертью поэта.
Столь широкий успех в области песнетворчества, побудил Гатауллина вновь поступить в консерваторию (1988) на теоретико-композиторский факультет в класс композиции Ш.К.Шарифуллина. В качестве дипломной работы им было представлено крупное произведение «Баит Сак-Сок» для симфонического оркестра, которое было признано творческой удачей композитора.
Р.Гатауллин, помимо творческой деятельности, ведет большую общественную работу. На базе Республиканского научно-методического центра (РНМЦ) он создал Общественную организацию самодеятельных композиторов (1991), куда вошли авторы песен не только Татарстана, но и других регионов России и зарубежных стран со своими региональными отделениями. Организация объединяет не только татароязычных авторов песен, но и способствует развитию национальной музыки, выявлению самобытных молодых народных талантов. Самодеятельные композиторы разных уголков страны съезжаются на фестивали, семинары, получая методическую помощь, посещая мастер-классы известных композиторов. Большое внимание уделяется в организации публикации авторских и коллективных сборников песен, составителем и редактором которых является Р.Гатауллин.
За заслуги в области музыкального искусства и общественную деятельность композитор Р.Гатауллин удостоен звания Лауреата премии им. Мусы Джалиля (1988), заслуженного деятеля искусств Республики Татарстан (1996).
Родился и вырос он в маленькой деревушке Янги Болгары. Тяга к музыке предрешила судьбу деревенского мальчишки, не имевшего понятия о нотной грамоте.
Через всю жизнь пронес Риф Хабулович любовь к музыке и родному району. Хотя давно уже является он жителем столицы, при любой возможности с радостью приезжает в родную деревню. Душа всегда здесь, где остались незабываемые воспоминания о детстве и юности, где не только завораживающая красота окружающей природы, а даже пыль милых сердцу деревенских дорог служит напоминанием о самом дорогом сердцу времени, когда мама еще молодая и вся жизнь с лучшими надеждами впереди.
Обладая уникальным слухом, Риф легко научился играть на гармони еще в начальном классе школы.
Мама юного таланта Марзия Зиятдиновна работала учительницей. В те годы, из-за нехватки учителей, по направлению отдела образования пришлось ей обучать детей в Клянчине, а потом и в Маматкозине. Поэтому Рифу в начальных классах пришлось учиться в этих школах. А восемь классов окончил в поселке Октябрьский.
.JPG "DSC 0016(18)")
Становясь старше, всё отчетливей, ощутимее тянет его родной уголочек земли, где 65 лет назад родился сам, а потом в течение всей жизни рождались его музыкальные творения.
.JPG "DSC 0003(31)")
Сегодня вечером в районном Доме культуры впервые состоится творческий вечер Рифа Гатауллина, талантливого сына земли верхнеуслонской. Придут насладиться его музыкой сельчане, которые гордятся своим земляком-композитором, ценят его талант, умеют восхищаться его музыкой.
Следите за самым важным и интересным в Telegram-канале Татмедиа
Риф Гатауллин: Мәхәббәт сагыштан тора ул
Композиторның күңелсез чакларында – моңсу җырлары, шатлыклы мизгелләрендә күңеллеләре туа торгандыр ул. Композитор, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Риф Гатауллинның җырлары исә моңлы да, сагышлы да. Үзенең йөрәк хисләрен түкми-чәчми халыкка җиткергәнгә, йөрәккә якын алар. Композитор күңеле белән шагыйрь дә булырга тиеш, диләр бит. Үзе гашыйк булып гыйшык утларында янмаса, мәхәббәт җырлары туамы икән? Риф Гатауллин белән сөйләшүебез бүгенге җырлар һәм аларны иҗат итәргә этәргән мәхәббәт турында.
Җыр ул халыкны яшәтә
– Риф әфәнде, хәзер концертларда үзешчән композитор тарафыннан мәгънәсез генә сүзләргә язылган җырны һәм аның башкаручысын тамашачы алкышлап каршылый. Киресенчә, моңлыларына яшьләрнең исе китми. Шуннан соң, «Бүгенге тамашачыга нинди җыр кирәк икән соң?» – дип уйлап куясың.
– Соңгы вакытта миңа: «Ник син язмыйсың? Җырларың йөрәккә якын, аларны халык ярата», – дип шалтыраталар. Мин хәзерге вакытта китап чыгару белән мәшгульмен. Анда 50ләп кенә җырым керергә тиеш. Алар барысы 200дән артык. Бүгенге җырларга килгәндә, минемчә, төрле формадагы җырлар булсын. Без – узган гасырның 70 нче елларында формалашкан буын. Р.Яхин, Н.Җиһанов, Ф.Әхмәдиев җырлары белән тәрбияләндек. Халык аларның җырларын күтәреп ала иде. Әмма, замана белән бергә, ритмнар үзгәрә, таләпләр арта. Хәзер профессионаллар арасында, Эльмира Галимовадан кала, җыр язган композиторны күрмим мин. Безнең көй ата-бабаларыбыз традициясеннән ерак китмәскә тиеш. Ритм үзгәрсә дә, безгә якын булсын ул. Соңгы вакытта яңгыраган теләсә нинди җырлар безнең милләтне бетерә дияр идем. Алар чит ил көйләренә ияреп язылганнар. Җыр ул – татарга якын сәнгать. Халыкны яшәтә ул. Көй язганда татарча фикерләргә кирәк – татар йөрәген уятырлык булсын. Менә Җиңүнең 70 еллыгы якынлаша. Кайда соң безнең аңа багышланган җырларыбыз?! Ярый әле Фәтхерахман Әхмәдиевнең Роберт Әхмәтҗанов шигыренә язылган «Солдатлар» җыры бүген дә искерми. Яшьләр төрле темаларга язсын, эзләнсен иде.
– Сер түгел, сәнгать кешеләренә көнләшү дигән нәрсә хас. Ул танылган композиторлар арасында да булган.
– Иҗатта бары тик ак көнләшү генә булырга тиеш. Мин кешегә начарлык эшләргә теләгәннәрен аңламыйм. Әгәр һәвәскәр композиторның яхшы җыры бар икән, үзем аңа сокланам гына. Оста җырчыларга карап та шулай сөенәм.
– Бүген җырлауны яисә җыр язуны күпләр хоббига, ягъни мавыгуга саный башлады түгелме?
– Мәсәлән, әти мине үз вакытында инженер итәргә теләде, ә мин сәнгатькә омтылдым. Минемчә, хәзер җырлау мавыгу гына булырга тиеш. Әгәр җырчының тавышы бетсә, ул юк дигән сүз. Шуңа күрә, аның башка һөнәре дә булырга тиеш. Кайберәүләр хәзер шулай эшли дә. Дөрес, гомер буе үз тавышын саклаганнар да җитәрлек. Ә җыр язуга килгәндә, озак мавыгып булмый, чөнки хис аерым бер вакытка хәтле генә җитә.
– Безнең халык электән үк моңсу мәхәббәт җырларын яраткан, аерылу сагышы белән сугарылган җырларны үз иткән.
– Бу халкыбызның моң-зарлы булуыннан килә. Элек гаиләләреннән аерылып шахталарга, озак елларга армиягә киткәннәр. Кешеләр бер-берсен юксыну хисләрен бәет һәм мөнәҗәтләргә салганнар. Мәхәббәт сагыштан тора ул. Әгәр синең тормышың бөтен яктан килгән икән, сагышланып булмый.
Гашыйк булу иҗатка этәргеч бирә
– Үзең «Мәхәббәт нәрсә ул?» дип сораучыларга ничегрәк җавап бирер идең?
– Мәхәббәт ул кешене җиңүләргә, яхшылыклар кылырга рухландыра. Әгәр кеше гашыйк булмаса, ул нормаль күренеш түгел.
– Кеше гомерендә мәхәббәт ничәү булырга мөмкин дип саныйсың?
– Еш гашыйк булу – әдәбият-сәнгать кешеләренә хас сыйфат. Ул иҗатка этәргеч бирә. Хатын-кызның матурлыгына, аның тавышына сокланасың. Хәтта балалар бакчаларында да малайлар кызларга күз атып йөри башлый. Кайберәүләр мәхәббәт хисләрен бер генә тапкыр кичерә. Мин үземне андыйлар рәтенә кертмим.
– Беренче мәртәбә кайчан гашыйк булуыңны да искә төшер инде.
– Икенче сыйныфта укыганда бер кызны ошатып йөргән идем. Еллар үткәч, шуңа багышлап, «Хушлашырга ашыкма» дигән җыр да яздым.
– Риф, синең үз язмышың да моңлы бер җыр кебек. Берничә мәртәбә аерылышуыңны да беләбез.
– Әйе, минем әни белән әти дә бергә яши алмады – мин бәләкәй чакта ук аерылыштылар. Шуңа күрә, миңа гаиләдә үрнәк алырлык ир кеше күреп үсәргә насыйп булмады. Беренче хатыным Флүзә белән ул филармониядә җыр һәм бию ансамблендә эшләгәндә танышып киттек. Аның белән бала тугач та аерылышырга туры килде. Улым Алмазны беркайчан да ташламадым. Ул башта университет, аннары аспирантура тәмамлады. Безгә килеп йөри. Бала белән ничек итеп аралашмаска мөмкин. Аның күз яшьләре төшми калмый бит ул. Араны өзеп бетерергә ярамый. Гомерләр болай да кыска. Бу тормышта бер-береңә карата мәрхәмәтлерәк булырга кирәк. Әгәр әнисе минем хакта начар итеп сөйләсә, Алмаз да минем белән аралашмас иде.
– Сезнең Гөлзадә Сафиуллина белән сәхнәдә җырлаган берсеннән-берсе матур дуэтларыгыз бүген дә күз алдыннан китми. Тормышта да матур парлар кебек идегез.
– Гөлзадә белән безне иҗат берләштерде. Ярату булмаса, кеше белән яшәп булмыйдыр ул. Без алты ел бергә яшәдек. Уртак балабыз булса, бәлки, без гомер буе яшәгән булыр идек. Гөлзадә минем иҗатыма зур йогынты ясады. Без бер-беребезне тулыландыра идек.
– Кайберәүләр, аерылышканнан соң, балаларын гомер буе күрми яшиләр. Бөтен гаепне хатын-кызга гына аударучылары да бар. Син исә берсе турында да начар итеп искә алмыйсың.
– Үзең белән яшәгән кешене ничек итеп начарлык белән искә төшереп булсын инде. Әгәр мин аларны яманлап утырсам, кабахәтлек булыр иде. Бүген берәрсе ярдәм сорап шалтырата икән, аларга булышырга һәрвакыт әзермен. Берсе белән дә дошман булып калмадым. Алар минем иҗат кичәмдә дә катнашты.
– Хәзер бергә яши торган хатының Мөршидә ханым да акыллыга охшаган. Шулай булмаса, башкалар өчен ишекләрегез ябык булыр иде. Аның белән танышуыгызны да искә алыйк әле.
– Бервакыт минем фатирны бастылар. Шуннан соң аны иминиятләштерергә уйладым. Госстрахтан ягымлы гына бер хатын-кыз килде. Шуннан танышып киттек һәм озакламый аның белән гаилә дә корып җибәрдек. Ул чакта аның улы Робертка ундүрт яшь иде. Мөршидә Алмазга да: «Улым», – дип эндәшә. Ул Флүзәгә үзе шалтыратып хәлләрен белешеп тора. Аны да мәҗлесләрдән калдырмыйбыз. Бу һич тә күп хатынлылык дигән сүз түгел.
– Мөршидәнең көнләшә торган гадәте юкмы соң?
– Юк, ул миңа: «Әгәр сине башкалар яратмаса, мин дә яратмас идем», – дип шаяртып та ала.
– Чыннан да, гаилә учагын саклап тотучы хатын инде алайса.
– Гаиләдә тынычлыкны хатын-кыз саклый дисәк тә, ир кешедән дә күп нәрсә тора. Безгә вакытында юл куя белергә дә кирәк.
– Сез Мөршидә ханым белән бик талантлы бала да үстердегез. Аны ничек тәрбияләдегез?
– Туран Казан дәүләт федераль университетында белем ала, КВНнарда катнаша. Кайвакыт ул миннән: «Әтием, син мине дөрес тәрбияләдеңме?» – дип сорый. Без аны теләсә нинди коллективта аралашырлык итеп тәрбияләдек. Намуслы, гадел, кешелекле булуы безнең өчен иң мөһиме. Өйләнсә дә, мин аның гаиләсен саклатырга тырышачакмын. Улымның минем язмышны кабатламавын телим.
Мама композитора Рифа Гатауллина была сельской учительницей
Да, они не шли под пули, не брали высоты, не форсировали рек, но их вклад в общее дело, работая в тылу, неоценим. Когда читаешь скупые строчки их биографий, на глаза наворачиваются слёзы: слишком много пришлось пережить им на своем веку. Мы продолжаем рассказывать о тружениках тыла.
Когда началась мирная жизнь, народ с новой силой принялся за восстановление хозяйств. С 1 сентября 1951 года Марзия Зиатдиновна начала работать учительницей (заочно закончила КПУ) в Тат.Маматкозинской школе. С 1959 по 1969 год работала учительницей начальных классов в Ватане, а потом продолжила свою трудовую деятельность в Янги-Болгарской восьмилетней школе.
С первым мужем Марзия апа рассталась, вышла замуж за Сафина Адикара Вафиновича и родила дочь Лилию. Она добросовестно трудилась на родной земле. Имела столько государственных наград, знаков отличия, что трудно перечесть. В их числе медали «Труженик тыла», «Ветеран труда», знаки «Ударник коммунистического труда», неоднократный победитель социалистических соревнований. В этой обыкновенной женщине ничто, казалось бы, не выдаёт человека с поистине героической биографией. Да и сама она так не считала, просто время было такое. Что и говорить, на долю того поколения выпало немало бед: голод, война, разруха и тяжелый, иногда непосильный труд.
Айгуль Нуриева, д.Янги-Болгары, фото из семейного архива