сеспель мишши биография на чувашском языке
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси
Çеçпĕл Мишши (Михаил Кузьмич Кузьмин) — чăваш сăвăçи. 1899 çулхи раштавăн 16-мĕшĕнче Канаш районĕнчи Касаккасси Шĕкĕр (халĕ Çеçпĕл) ялĕнче çуралнă.
Революциллĕ хĕрӳлĕхпе вырăсла, чăвашла çырнă малтанхи сăввисем 1919 çулта «Знамя революции», «Тетюшские известия», «Канаш» хаçатсенче пичетленнĕ. Пĕрремĕш кĕнеки 1927 çулта «Хурçă шанчăк» ятпа çапăнса тухнă. 1928 çулта Шупашкарта «Сăвăсем» кĕнеке пичетленсе тухать. 1959 çулта — «Çырнисен пуххи».
Хĕрӳллĕ чăваш поэзи ĕçченĕ 1922 çулхи çĕртмен 15-мĕшĕнче Украинăри Старогородка салинче вилнĕ.
Анатолий Миронов запись закреплена
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
«Çеçпĕл Мишшипе калаçни» Светлана Асамат.
1
Мишша пиччем.
Латсăр асар-писер, хăрушă каçхине,
Показать полностью.
Эс çеç пĕлетĕн, сĕм çĕрле е ир енне —
Ват çăкаран кайса çакăниччен,
Вилĕмӳпе тĕлме-тĕл пуличчен —
Ĕç вырăнне пусăрăнса ларса,
Сĕтел питне шăтăкласа, чăрмаласа —
Чĕртнĕ-чĕртмен, тӳрех, темрен хăранăн
Эс миçе шăрпăк сӳнтерме васкарăн.
«Эй, Турăçăм, мĕн-ма мана пăрахрăн,
Хĕн танати туллать — чăтап хăраххăн,
Чурăс çынсен тетти эп», — терĕн-им?
Мăшкăл тӳсни пуссах антарчĕ-им?
Телей пӳрменшĕн ӳлесе хухленĕн
Ăшри хĕлĕхусем арканчĕç-им?
Пĕчченçĕ-пĕчченех пурăннăçемĕн
Юратăву чăл-пар саланчĕ-им?
«Инкек-синкек лутăркаса пĕтернĕ,
Чирлĕ, асаплă, чухăн чăваша
Шупашкарта та, Украинăра та
Çын вырăнне хумарĕç», — терĕн-им?
Ним юлмасса шанмин — юн тымарне татса:
«Юна пĕрĕхтерем хăть!» — терĕн-им?
Кантур пӳлĕмĕнче пăяв шыранăçем
Юн тумлатса утса çӳрерĕн-им?
«Эп — çутă тĕнчере çукпа пĕрех,
Эп никама та кирлĕ мар», — тесех,
Вилес шухăшупа тытăçнăçем,
Вилме кайма пуçна çĕкленĕçем —
Шăрпăк çутни — илемсĕр терĕн-им?
Шăрпăкăн çунтăн-пĕтрĕн-сунтĕн-им?
«Çĕн Кун акин шăтма вăхăт çитсен —
Çĕн хăватпа çĕн юрăсем юрларăм,
Юмахри пек çут кĕмĕл çурт лартса —
Пулассине — çĕн сăрăпа сăрларăм.
Хĕрсе туптаннă хурăç шанчăк — шанчĕ,
Юлашки чĕлĕн, ĕненӳ — чăмланчĕ.
Чăн чĕрĕлме хыпса паттăрланни —
Кĕпер айне! — хал пĕтрĕ, чун таптанчĕ.
Çăлăнăç çук. Йăлт — нуль. Пурăнаймастăп.
Ылханлă сывлăшпа тек сывлаймастăп.
Çăлăнăç тупăр! Кайрăм. » — терĕн-им?
«Ӳкнĕ юман-аттем, тăван чăваш,
Çăка-аннем каçарĕç. » — терĕн-им?
Кун-çулăн уттипе çĕклентĕн — Паяна,
Хастар, хыт утăмлă пулас — яланлăха.
Çил-тăвăл витĕр — йăлтăра çанталăка,
Пин-пин çынра утатăн — Ырана.
Чăваш çĕршывĕн капăр чĕлхине
Чăваш мухтав тума манса каймасть.
Чăваш чĕлхин хĕвеллĕ илемне
Вăл вырнаçтарнă чун-чĕри варне.
Чăн чĕрĕлетпĕр! — вилĕм хăратмасть,
Чăваш вучах-чĕри сӳнсе лармасть.
Çĕнĕ чăваш хăюллă, мĕскĕн мар,
Унăн ăс-тăнĕ — хурăç, вут-кăвар.
Сĕм вăрмансем, уйсем те улăхсем
Чăн чăвашла ташлаç — кашланăçем.
Кĕсле кĕввиллĕ кăмăллă чĕлхемĕр —
Сасси çунатлăн вĕçĕ — ĕмĕр-ĕмĕр.
Чаплăн янрать чăваш ĕç-хĕл юрри,
Чăваш çĕкленчĕ Космоса тари!
Йăлттам-таса — ялсем те хуласем,
Ята ямастпăрах, Мишша пиччем.
Чечекленсе çунать хĕвеллĕ Шанăç.
Эс — Хĕвелтухăç, çуккă саншăн анăç.
Пĕр! — эпĕ, тăван халăх ячĕпе,
Эс пурăнан кашни чăваш чун-чĕринче.
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
Кăвак çутăран шăратнă ака пуç
Туртийĕ хушшинче хĕвел ташлать.
Çĕн Кун — шевле сарриллĕ ылтăн пуç —
Чăваш уйне ака тума тухать.
Показать полностью.
Çĕн Кун аки пуçĕн хĕп-хĕрлĕ тимĕрри
Касса-касса уй урлă кас тăвать.
Кас-кас айне чăвашăн иртнĕ ĕмĕрри
Вилсе выртса пытарăнса пырать.
Сĕн Кун пăхать: ун ылтăн аки пуç
Кăпăшласа хуратрĕ [хытнă] уйсене;
Сип-симĕс улăх урлă тĕпсĕр сив çăлкуç
Уйсем çине савса сапать шывне.
Çĕн кун пин-пин кăварлă хурăç аллипе
Сар-хĕрлĕ кунтăкран уйсем çине
Кăварлă ывăçпа пин, çĕр пин çăлтăр акрĕ.
Ирхи шевле ун хыççăн ылтăн сӳрипе
Çйр [-çĕр] пин çăлтăрлăн çунан Чăваш Çĕрне
Тĕр тĕрлесе, сӳрелесе пăрахрĕ.
Çĕн Кун акни шăтма вăхăт çитсен,
Çĕн Кун умне хура çĕр айĕнчен,
Хĕвел калчи пулса, хĕвеллĕн сарăлса, хăюллăн
Чăваш çыннин кун-çулĕ тухĕ.
Укаллă, ылтăн-кĕмĕллĕ хĕлхемĕ унăн
Кĕсле сасси пулса çĕр тăрăх шуххăн юхĕ.
Хăватлă, çĕн чĕреллĕ çĕн ĕмĕр чăвашĕ,
Хул пуççипе кăвак пĕл[ĕ]те пер[ĕ]нсе,
Кун-çул уйне тухса хĕвел тумтир тумланĕ,
Çĕн Кун ăна ыталĕ савăнса, ачашшăн;
Умне, çĕн çул çине, çĕн чечексем чĕртсе,
Интернационал кĕперĕ анĕ.
1921 ç. утăн 7-мĕшĕ
Евпатори
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
Ушкăн-ушкăн шур пĕлĕт иртет.
Тăлăх хирте каç пулса килет.
Курăксене тайса çил вĕрет,
Çĕр çумĕпе тусан вĕçтерет.
Показать полностью.
Хирте пĕр тĕмеске пĕр-пĕччен.
Тăпри çине пуснă вĕлтĕрен.
Вилнĕ çын тăпри вăл — çак тăпра
Ырă çынни вилнĕ вăрçăра.
Ĕç ачи вăл. Çĕнĕ пурнăçа
Сыхласа вилнĕ вăл — çапăçса
Чухăнсемшĕн хăйĕн кун-çулне,
Çамрăк ĕмĕрне вăл хĕрхенмен.
Коммунизм хĕрлĕ ялавне
Чун тухиччен çĕре ӳкермен.
Çывăр, тăван, иртрĕ ĕмĕрӳ.
Вăхăтсăрах сан тухрĕ чуну.
Анчах çăмăл пултăрччĕ тăпру,
Канлĕ пултăр нӳрĕ вырăну.
Мĕскĕн тăван, сан чуну тухсан
Никамăн та куççулĕ юхман.
Санăн куçна арăму хупман,
Аннӳ масар çине ăсатман.
Ютри çынсем сана аякка
Пытарайнă çакă шăтăка.
Тăванăмçăм, вăрансам, вăран
Çак вăхăтсăр йăвăр ăйхăран:
Килте çамрăк арăму кĕтет;
Ачу: «Атте хăçан килет?» — тет.
Эх, тăванăм, иртнĕ кун-çула
Кам çавăрса парĕ каялла?!
Уя ака тумашкăн тухсан
Юрру илтĕнес çук ĕнтĕ сан;
Тек кураймăн пĕлĕт çуттине;
Илтеес çук тăри юррине;
Кăчăрт-кăчăрт тырă вырнă чух
Санăн аллу çурла тытас çук.
Çĕр иртст те. килет çутă ир.
Анчах ĕмĕр пĕччен тăлăх хир.
Вĕлтĕрене тайса çил вĕрет,
Вилнисене асăнса йĕрет.
1918 ç. кĕркунне, Хусан;
1920 ç. çулла, Касаккасси
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
Çепĕççĕн, сулмаклăн,
Савăккăн, хăватлăн
Янăратăн эсĕ, ман тăван чĕлхем.
Показать полностью.
Тимĕре тататăн,
Чул сăрта вататăн,
Сÿннĕ вучахра та эс чĕртен хĕлхем!
Савнă ялăмра-и,
Шавлă хулара-и
Сан сассун йыхравĕ пуçтарать пире.
Атăлăн – Мускавăн
Илтĕнен мухтавлан, –
Çитмĕл çичĕ халăх саламлать: хитре!
Венăра тăрать-и,
Берлинра утать-и
Ирĕклĕх салтакĕ,
чыслăха туйса, –
Туслă чĕлхесенĕн
Хушшинче, кервенĕн,
Сас паратăн эс те, кăмала уçса.
Ĕмĕрсем пиĕ
Халăхăн илемĕ,
Кунсерен çекле эс иксĕлми вăйна!
Чăвашлах хавассăн
Калаçать Некрасов,
Пушкин та, Шекспир та йышăнчĕç сана!
Хăшпĕр каппайланнă,
Çын тивĕçне маннă
Йăхсăр-хурăнташсăр каçăр сăмсасем
Сан пирки, мăнаçлăн,
Кăрккасем калаçнăн,
Павăраç пулин те, шанчăксăр, тесе,
Эп сана шанатăп,
Эп кĕтсех тăратăп:
Килĕ Улăп-ывăл – Горькие юлташ.
Вăл сана чап кÿрĕ,
Тĕнчипех вăл çÿрĕ –
Мирпеле канашăн юрăçи – Чăваш!
1952
Канаш, А. Тăван чĕлхене / А. Канаш //А. Канаш Сăвăсем. – Шупашкар, 1960. – С. 30-31.
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
Татьяна Иванова запись закреплена
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
Вăхăт çитĕ. Чăваш чĕлхи те тимĕр татĕ. Çивĕч пулĕ. Хĕртнĕ хурçă пек пулĕ. Вăхăт çитĕ —- чăваш юрри те илтĕнсе кайĕ. Таса пĕлĕте, çут тĕнчене, хĕрлĕ хĕвеле савса юрлĕ вăл. Чăваш юрринче — таса пĕлĕт çумĕнчи тăри юрри илтĕнĕ. Чăваш юрринче тинĕс хумĕ шавлĕ, вăрман чашлĕ, вĕççи-хĕррисĕр улăхсем симĕсленсе выртĕç. Авалхи хуйхă сасси илтĕнĕ, телей куç умне тăрĕ.
Показать полностью. Атăл хĕрри тăрăх тĕнче кĕсле сассипе янраса тăрĕ — çакă чăваш юрри пулĕ, чăваш сăмахĕ, чăваш чĕлхи пулĕ. Чăваш чĕлхи кăвар пулĕ, хĕрнĕ хурçă пулĕ!
Авалранпа чăваш хĕсĕкре пурăннă. Мĕн асап курман, мĕн тӳсмен вăл хăй чĕлхине сыхланăшăн. Пуçа усса, çĕлĕке пусса лартса, ют халăхсем хушшинче шарламасăр ларнă вăл. Ют халăхсем хушшинче, мăшкăлран хăраса, сассăр калаçнă вăл. Пусмăрласа, хĕстерсе салатса янă ăна.
Унталла-кунталла вăрман айне тарса пытаннă. Мĕскĕн Чăваш! Мĕскĕн Чăваш! Сапăнса, уйăрăлса пĕтнĕ сан çы[н]нусем. Ют халăхăн пуянĕсем сан чĕлхӳне пĕтересшĕн тăрăшнă.
Чăваш çапах та пур асапран, пур хурлăх айĕнчен чăваш ятне çĕртмесĕр ку тарана çитернĕ. Терт хушшинче, ют халăх айĕнче чăваш чĕлхи çухалман. Ĕмĕрсем иртсе пынă. Чăваш шăппăн калаçнă. Чăваш чĕлхине пур тавраран туланă. Вăл çавах та халь те чĕрĕ, халь те сывă. Пур мăшкăла пăхмасăр — халь те сывă. Сывă вăл! Сывă пултăр малалла та! Çак ĕç — чăваш малашне хăй чĕлхипе аслати алтса çиçĕм çиçтерессине палăртать. Çак ĕç пире шанчăк парать. Шанатпăр. Вăхăт çитĕ! Камăн шанчăк çук, кам хăй чăвашшинчен намăсланса чăваш ятне çĕртнĕ, — çавсене эпĕр чăвашла кутран тапса ывăтатпăр. Шанчăк пуррисем — телейлĕ.
Авал асаттесене мăшкăл тунине манас мар. Мăшкăл айĕнчен чĕрĕ тухнă чĕлхе тĕнчере çухалмĕ.
Ку таран[ч]чен чăваш сăмахĕ илтĕнмен, — халĕ чăваш юрри илтĕнĕ; чăваш сăвви, чăваш сăмахĕ Атăл хумĕ пек, вăрман сасси пек, кĕсле сасси вырăнне пулĕ. Чăваш чĕлхи тимĕр татĕ, çивĕч пулĕ. Вăхăт çитĕ! Вăхăт çитĕ!
Вăхăт çитсен çакна çыракана: «Ку чăн каланă иккен», — тесе асăнĕç.
Çеçпěл Мишши – пин-пин чăваш сасси запись закреплена
Кăвак çутăран шăратнă ака пуç
Туртийĕ хушшинче хĕвел ташлать.
Çĕн Кун — шевле сарриллĕ ылтăн пуç —
Чăваш уйне ака тума тухать.
Показать полностью.
Çĕн Кун аки пуçĕн хĕп-хĕрлĕ тимĕрри
Касса-касса уй урлă кас тăвать.
Кас-кас айне чăвашăн иртнĕ ĕмĕрри
Вилсе выртса пытарăнса пырать.
Сĕн Кун пăхать: ун ылтăн аки пуç
Кăпăшласа хуратрĕ [хытнă] уйсене;
Сип-симĕс улăх урлă тĕпсĕр сив çăлкуç
Уйсем çине савса сапать шывне.
Çĕн кун пин-пин кăварлă хурăç аллипе
Сар-хĕрлĕ кунтăкран уйсем çине
Кăварлă ывăçпа пин, çĕр пин çăлтăр акрĕ.
Ирхи шевле ун хыççăн ылтăн сӳрипе
Çйр [-çĕр] пин çăлтăрлăн çунан Чăваш Çĕрне
Тĕр тĕрлесе, сӳрелесе пăрахрĕ.
Çĕн Кун акни шăтма вăхăт çитсен,
Çĕн Кун умне хура çĕр айĕнчен,
Хĕвел калчи пулса, хĕвеллĕн сарăлса, хăюллăн
Чăваш çыннин кун-çулĕ тухĕ.
Укаллă, ылтăн-кĕмĕллĕ хĕлхемĕ унăн
Кĕсле сасси пулса çĕр тăрăх шуххăн юхĕ.
Хăватлă, çĕн чĕреллĕ çĕн ĕмĕр чăвашĕ,
Хул пуççипе кăвак пĕл[ĕ]те пер[ĕ]нсе,
Кун-çул уйне тухса хĕвел тумтир тумланĕ,
Çĕн Кун ăна ыталĕ савăнса, ачашшăн;
Умне, çĕн çул çине, çĕн чечексем чĕртсе,
Интернационал кĕперĕ анĕ.
Презентация была опубликована 7 лет назад пользователемАлиса Осьминина
Похожие презентации
Презентация на тему: » 1.Çеçпĕл Мишши хǎйĕн кĕске ĕмĕрне тасалǎхпа ырлǎхшǎн, çынсен ырǎ ĕмĕчĕсемшĕн, тǎван халǎх телейĕшĕн панине ǎнланасси; 3.Çеçпĕл Мишши чǎнах та чǎваш поэзийĕн.» — Транскрипт:
4 1.Çеçпĕл Мишши хǎйĕн кĕске ĕмĕрне тасалǎхпа ырлǎхшǎн, çынсен ырǎ ĕмĕчĕсемшĕн, тǎван халǎх телейĕшĕн панине ǎнланасси; 3.Çеçпĕл Мишши чǎнах та чǎваш поэзийĕн классикĕ пулнине çирĕплетесси. 2.Вǎхǎт иртнĕçемĕн ун çинчен ытларах пĕлме, генилле ǎс- хакǎлĕпе хастарлǎхне ытларах ǎнланма пуçланине кǎтартасси;
7 Кăвар чĕрем – пин ςын чĕри. Эп пĕр ςын мар – эп хам пин- пин, Эп пин чăваш, эп пин-пин ςын! Чĕрем юрри- пин ςын юрри! « Инςе ςине уйра уяр» « Инςе ςине уйра уяр»
8 вāрманта тутлā шāршипе, илемĕпе, пуринчен маларах шāтса тухнипе илĕртсе ларать. Ахальтен мар ĕнтĕ хāйен хушма ятне çав çурхи илĕртуллĕ чечек ячĕпе çыхāнтарнā чāвашсен кāвар чĕреллĕ сāвāçи.
10 Чăваш Республикинчи Канаш хутлăхĕнчи Касаккасси ялĕ. Кунта (Çеçпĕл ачалăхĕ иртнĕ) çулта Касаккаси Шĕкĕр ялне Çеçпĕл ятне панă. Çав ял ячĕпе кану пахчи тунă, палăк лартнă.
11 Мишша çамрăклах амăшне тĕрлĕрен ĕçре пулăшма тăрăшать : кĕпе çăвать, кил таврашне тасатать, ака тăвать, кĕтÿ кĕтет. Вăл ÿкерме, юрлама, тĕрлеме те пĕлнĕ,уйрăмах вулама килĕштернĕ.
13 (1917 çулхи августчен) Шăхасанта в ӗ ренн ӗ ҫ улсенче Мишша с ӑ в ӑ сем хайлама пу ҫ лать,М.Лермонтов ӑ н «Горные вершины» ҫ еммине ҫ ыв ӑ х й ӗ ркесем ш ӑ р ҫ алать. Ҫ ав ҫ улсенче в ӑ л выр ӑ сла ҫ ырн ӑ «Правила стихосложения» к ӗ некене тишкерет, с ӑ в ӑ сем ҫ ырма в ӗ ренет.
14 (1917 çулхи сентябрь – 1919 çулхи май) Çак тапх ă р поэтăмăршăн тĕнче культурин алăкне уçса янă вăхăт. Ку тĕлĕшре ăна пулăшакан учительсен семинарийĕнче вĕрентекен В. Никифоров пулнă. Ун тăрăшăвне пула Çеçпĕл антика литературине пĕлсе çитет, вырăс романтизмĕпе классицизмне тĕшм ĕ ртет.
15 (1919 çулхи май – 1920 çулхи август) В.Брюсов ӑ н «Краткий курс науки о стихе» кĕ некине тишкерет. «Ака ҫ инче» «Дорогая. » с ӑ ввисене ҫ ырать.
16 (1920 çулхи сентябрь – 1921 çулхи май ) Çеçпĕлĕн илемлĕх концепцийĕ çак тапхăрта çирĕпленсе,малалла аталантарса пырать. Поэт çĕнĕ жанрсем, ăслайсем шырать, çĕнĕ тропсем усă курма пуçлать. Çакă вара ăна çĕнĕ стильпе поэтика йĕркелеме май парать.
17 (1921 çулхи июнь – август) Ҫ ак тапх ӑ рта поэт литература классикине к ӗ рсе юлмалли улт ӑ с ӑ в ӑ хайлать: «Ин ҫ е ҫ ин ҫ е уйра уяр. », «Катаран ка ҫ килсен. », «Ш ӑ ршл ӑ ка ҫ йыв ӑ рри. », «Ч ӑ ваш! Ч ӑ ваш. », « Ҫӗ н Кун аки» тата «Тин ӗ се».
18 (1921 çулхи сентябрь – 1922 çулхи февраль) Ҫ ак тапхăр пу ҫ ламăшĕнче ҫ ырн ӑ «Хур ҫ ă шанчăк» с ӑ вар ӑ Ç ӗҫ пĕлĕн оптимизм ӗ чылай. Теп ӗ р уй ӑ хран ч ӑ ваш с ӑ в ӑҫ и «Вы ҫ псалом» хайлать, унта Ҫӗ ршыва п ӑ талани ҫ инчен малтанхи пек иртн ӗ в ӑ х ӑ тпа мар, хальхи в ӑ х ӑ тпа ҫ ых ӑ нтарса калан ӑ. « Ҫӗ ршыв ӑ м вилсе выртн ӑ в ӑ х ӑ тра эп ӗ аякра Украина ул ӑ х ӗ сем т ӑ р ӑ х ҫ ухалса ҫӳ рет ӗ п, тесе шутлать.
19 (1922 çулхи март – июнь) Есенин пултарул ӑ х ӗ пе Ҫ е ҫ п ӗ л Шупашкар тапх ӑ р ӗ нче т ӗ пл ӗ н паллашн ӑ, ун ӑ н с ӑ нар системине ҫ ыв ӑ х с ӑ нар тыт ӑ м ӗ й ӗ ркелен ӗ. Ҫ апла майпа пир ӗ н поэзие Ҫ е ҫ п ӗ л урл ӑ сылт ӑ м имажинизм юх ӑ м ӗ к ӗ рсе пын ӑ.
20 Аслă ă ру пу çĕ нче м ĕ н лай ă ххи пур, ç авна ç амр ă ккисен алла илмелле, унс ă р ă н малалла кайма май ç ук. Поэзире чи кирли – пуян ч ĕ лхе. В ă л – тип тик ĕ с… Ч ĕ лхепе ху ç а пулмас ă р, с ă маха м ĕ нле кирл ĕ ç апла авкалама в ĕ ренсе ç итмес ĕ р, Европа культурин шайне çĕ кленн ĕ поэзи техникине алла илмес ĕ р пыс ă к шух ă шл ă та илемл ĕ, у çă мл ă та вит ĕ мл ĕ япала ç ырма ç ук.»
21 Ç е ç п ĕ л ытам ĕ нче ÿ ссе ч ă н-ч ă н художник- ç ырав çă пулн ă « Ç е ç п ĕ л ç е ç кисен» йыш ĕ пыс ă к тата в ĕ сен кашнинех с ă н – с ă пач ĕ х ă йне ев ĕ р, т ĕ рл ĕ т ĕ сл ĕ те илемл ĕ. Ç ак ушк ă н сас ă, х ă й ĕ н в ĕ рентекен ĕ пе п ĕ рле, ч ă ваш поэзий ĕ н симфонилле янравне ÿ стерсе, в ă йлатса пыч ĕ.
22 Ç е ç п ĕ л шкул ĕ нчен тухса, унран в ĕ ренсе в ă й илн ĕ, ун ă н традиций ĕ сене ă н ăç л ă аталантарн ă поэтсен шутне чи малтан ç ак ç ырав çă сене к ĕ ртме пулать: А. Воробьева Н. Ваçанккана Альберт Канаша Митта Ваçлейне А. Петтокине Стихван Шавлине Александр Алкана Петĕр Хусанкая
23 Катаран каç килсен Вăхăт çитĕ,вăхăт çитĕ Çĕн кун аки Инçе çинче уйра уяр Хурăç шанчăк Выç псалом Хĕрлĕ хĕрлĕ мăкăньсем Паянтан Çуркунне Чăваш чăваш Атăл юрри Пурнăçпа вилĕм Кĕпер хывăр Тинĕсе Пуласси Иртнĕ самана Час Салтак шăпи Чăваш чĕлхи Чăваш ачине Чăваш арăмне Эпĕ вилсен Чăн чĕрĕлнĕ Йăвăр шухăшсем
25 Кăвак çутăран шăратнă ака пуç Туртийĕ хушшинче хĕвел ташлать. Çĕн Кун – шевле сарриллĕ ылтăн пуç – Чăваш уйне ака тума тухать…
29 йăлтăрти çăлтăрăм сăваплă чун савниçĕм турăçăм чунăмçăмсăваплă чун ытарайми хĕвелпийĕм сиплĕх пайăркисем
33 Шупашкарти Ҫ еçпĕл Мишши музейĕ (2003 çулта уçнǎ).
34 Шупашкарти Çеçпĕл Мишши палăкĕ. Авторĕ Алексей Майраслов çулта Касаккаси Шĕкĕр ялне Çеçпĕл ятне панă. Çав ял ячĕпе кану пахчи тунă, палăк лартнă.
35 Сăмахĕнче ун – трибунал сасси, Çĕр-шывăн хĕçĕ – çирĕп аллинче… Çапла çĕн кун малашĕ, пуласси çуталчĕ ирĕк ĕмĕр тÿпинче.
40 Поэт пурнăçĕпе тата пултарулǎхĕпе паллаштаракан кĕнекесем.
41 Ч ăваш тата ытти тăванла халăхсен поэчĕсем Ҫ еç п ĕл Мишшине халалланă сăвăсем Ҫ ăлтăрсем çутатаççĕ çаплах килĕшÿллĕн, Анчах лешĕ – мĕн ĕмĕр тăршши Курнă çын асĕнчен çухалмасть вара ÿлĕм. Ҫ авнашкал пирĕн Ҫ еçпĕл Мишши Аслă Ҫ еçпĕл, халăх чапĕ, Патриот, кăвар чĕре, Ҫ ĕнтерÿ сехечĕ çапĕ, Ҫ итĕ эс выртан çĕре. Ҫ урхи Украина çĕрне Ҫ ывăраймасть вăл çĕрĕпе. Ун Атăла курас килет.
42 Ҫ ут çăлтăрсем те хĕмлĕрех пек, Уйăх çути те ачашрах, Сана тĕл пултăм эп, Михайло, Кунти ăшпиллĕ сывлăшра.
44 Çеçпĕл Мишши сăнарĕ кинора.
46 Александр Васильев(композитор) Александр Васильев(композитор) Федор Мадуров ( скульптор) Юрий Сементер(поэт) Раиса Сарпи (поэт) «Сувар» ансамбль Юрий Кураков ( композитор) В. И. Чекушкин Петер Хусанкай ( поэт) Виталий Захаров (писатель) Г. Хирбю ( копозитор) Г. Хирбю ( копозитор) Юрий Збанацкий( украина писате ) Юрий Збанацкий( украина писате ) А. Агаков ( писатель) А. Агаков ( писатель) Нина Григорьева ( артист ) Нина Григорьева ( артист ) Георгий Орлов ( поэт ) Георгий Орлов ( поэт ) Алексей Воробьев ( поэт ) Алексей Воробьев ( поэт ) Анатолий Емельянов( писатель) Анатолий Емельянов( писатель) Георгий Краснов ( писатель) Георгий Краснов ( писатель) Порфирий Афанасьев (поэт) Порфирий Афанасьев (поэт)
48 Черчен мар, кăвар чĕреллĕ эсĕ. Санăн хурçǎран шăратнă сăввусем чăваш халăхне паян кунччен тĕлĕнтерĕ. Вĕсенчен йăл илеççĕ çĕнĕ хунавсем. Вăратăр, вăратăр, çамрăк çеçпĕлсем, миттасем, айхисем, сарписем, элкерсем, чăвашăн пин-пин ачине пуласлăхшăн чăн- чăн кĕрешме.
Творчество Михаила Сеспеля
В литературной стезе с 1916 года. Ввёл в чувашскую поэзию силлабо-тоническое стихосложение.
Первые стихи на чувашском и русском языках Мишши Сеспель начал публиковать в 1919 году в газетах «Знамя революции», «Тетюшские известия», «Канаш». Сборник стихов «Стальная вера» впервые увидел свет в 1927 году.
Стихи поэта переведены на 56 языков.
Главные темы поэзии М. Сеспеля — победа революции и возрождение чувашского народа, призыв к борьбе с врагами, активному участию в строительстве новой жизни.
Наиболее известны его стихотворения «Грядущее», «Пашня Нового Дня», «Стальная вера», «Гаснет день», «Мост», «Далеко в поле»; «Чувашский язык», «Воистину воскрес», «Сыну чувашскому», «Жизнь и смерть», «Чувашке», «Время прошлое», «Морю».
Творчество М. Сеспеля способствовало росту народного самосознания, сближению с великим русским народом и его культурой.
Велика заслуга М. Сеспеля перед чувашской литературой в том, что он утвердил в ней силлабо-тоническое стихосложение. Теоретические основы чувашской силаботоники разработаны им в статье «Стихосложение и правила ударения».
М. Сеспель известен и как переводчик большинства стихотворений «Кобзаря» Т.Шевченко, поэмы «Мцыри» М. Лермонтова, повестей «Хаджи Мурат» и «Казаки» Л.Толстого. Сохранились наброски его пьесы «Чувашский студент» и романа о жизни чувашей.
Имя М. Сеспеля широко известно в народе. Украинский писатель Ю. Збанацкий написал о нем роман «Сеспель», который в 1963 году был издан в переводе на чувашский язык. Художник и писатель П. Чичканов в своем романе «Пламенное сердце» (1955) подробно рассказывает о жизни и деятельности поэта в первые годы революции на Украине.
Первый отдельный сборник стихов поэта был издан в 1928 году. С тех пор они много раз издавались в Чебоксарах, Киеве, Москве. Литературное наследие поэта в основном объединено в «Собрании сочинений», изданном в 1959 году на русском и чувашском языках в переводе П. Хузангая (поэзия) и Н. Данилова (статьи, проза, драматургия, письма).
Начиная с 1967 года в республике стало традицией присуждать премии комсомола Чувашии им. М. Сеспеля в области литературы и искусства.
Презентация по литературе о жизни и творчестве чувашского поэта Михаила Сепеля
Описание презентации по отдельным слайдам:
КАНАШ Юр айне пулнă сар кайăк
Михаил Кузьмин 1899 Çеçпĕл Мишши 1922 Эс тĕлĕнмелле пултаруллă, Вутлă- хĕмлĕ, çиллĕ- тăвăллă. Юррусем янраççĕ, ĕçÿ чаплă, Сассу аслати пек хăватлă. Н.Шелепи
Амăшĕ, Агафья Николаевна Николаева Ашшĕ, Кузьма Фёдоров Михаил Кузьмин (1899-1922) Михаил Кузьмич Кузьмин 1899 çулхи ноябрĕн 16-мĕшĕнче çуралнă. Вăл çуралнă ял Касаккасси Шĕкĕр ун чухне Хусан кĕпернин Çĕрпÿ уесне кĕнĕ (халĕ ЧР Канаш районĕ). Ашшĕ-амăшĕ чухăн çынсем пулнă. Вăл 12 çултах ашшĕсĕр тăрса юлнă. Ашшĕсĕр тăрса юлнă кил-йыша пĕчĕк хуçалăхăн пысăк хуйхи пĕтĕмпех Мишша пуçĕ çине тиеннĕ. Ялти пуçламăш шкултан вĕренсе тухнă хыççăн, паян пурăнмалăх çăкăр татăкĕ тупас тесе арçын ача ялта кĕтÿ кĕтнĕ. Кунĕ-кунĕпе вăрăм пушă сĕтĕрсе хир тăрăх утнă май Мишшан пуçĕнче пĕр çирĕп ĕмĕт çуралнă- вĕренмеллех. 1914 çулта вăл Шăхасанти икĕ класлă шкула пырса кĕнĕ. Вĕренÿре Мишша лайăх ĕлкĕрсе пынă кăна мар, учительсем вĕрентнинчен те маларах кайма тăрăшнă. Вăл кĕнеке çине тăрăннă. Çакна кура, амăшĕ те Мишшашăн нимĕн те хĕрхенсе тăман.
Çеçпĕл Мишши çуралса ÿснē çурт Мишша Кури Петĕр Кирле Илле КирлеУ Ульяна Çеçпĕл ялĕнчи çурт- музей Мишшапа пĕр тăвансем
Тусĕсен асĕнчи Çеçпĕл Вăл (М.Кузьмин) музыкăна питĕ юрататчĕ, тĕрлĕ инструментсемпе калама пелетчĕ. Унтан та ытларах вăл живопиçпе интересленет чĕ, ăна лайăх ăнланатчĕ, хăй те тĕрлĕ илемлĕ картинăсем ÿкерме пултаратчĕ. Пĕрле вĕреннĕ И.Петров аса илни Урока питĕ тинкерсе итлетчĕ вăл. (М.Кузьмин). Класра, тен, Михаилран тимлĕрех ача урăх пулман та пулĕ. Пĕрле вĕреннĕ П.Бекшанский аса илни Хăй шухăш-кăмăлне тишкерме пĕлекен, çав вăхăтрах уçа та çынна ĕненекен чун- чĕреллĕскер, чарусăр хĕрÿ сисĕм- туйăмлăскер, ĕсе шавах тĕрĕс, тăрăшса тăваканскер, хăйшĕн çунманскер, чухăннисемшĕн, инкек куракансемшĕн тăрăшаканскер, тĕрĕслĕхшĕн ним килĕшми хĕрÿ кĕрешекенскер- çак сăн- сăпатлă курса пĕлме ĕлкĕртĕм эпĕ Михаил Кузьмича кĕске хушă юлташлă пулнă вăхăтра. Н.Рубис асаилĕвĕнчен Наталья Рубис
«Çырăттăм, ÿкерĕттĕм – чăваш наци культуришĕн ыр ĕç туса хăварăттăм…»
Поэт кĕнекисем Çеçпěл М. Çырнисен пуххи: Поэзи. Проза. Драматурги. Çырусем. Кунсерен çырнисем. Асăрхаттарусем. 1989. Çеçпěл М. Çырнисен. 1999. Сеспель М. Поэзи чечекě = Подснежник поэзии: [стихи], 2002. Çеçпěл М. Сăвăсем / М. Çеçпěл; [умсăмахě Н. Ваçанккан]. 1928. Çеçпěл М. Сăвăсем / М. Çеçпěл; [ред. С.В. Эльгер; умсăмахě Я. Ухсайăн, 1940. Çеçпěл М. Çěнě кун аки: сăвă / М. Çеçпěл; [умсăмахě П.П. Хусанкайăн 1969. Сăвă 50 чěлхепе пичетленнě. Çеçпěл М. Çěнě кун аки: сăвă / М. Çеçпěл; [ред В. Туркай. Поэтăн сăвви тěнчери халăхсен 55 чěлхипе пичетленнě. Çеçпěл М. Хурçă шанчăк: сăвăсем / М. Çеçпěл; ред. В. Долгов, 1948. Çеçпěл М. Хурçă шанчăк: сăвăсем / М. Çеçпěл 1969. Çеçпěл М. Чăн чěрěлсен: сăвăсем. Асаилÿсем / М. Çеçпěл 1994. Çеçпěл М.К. Чунăмçăм, çунатăмçăм: (А.П. Червякова патне янă çырусем) / М.К. Çеçпěл; чăвашла Ю. Сементер куçарнă. 1989. Сеспель М. Собрание сочинений=Çырнисен пуххи / М. Сеспель; [отв. за вып. В.Я. Канюков; пер. с чуваш. П.П. Хузангая, Н.Ф. Данилова; критико-биогр. очерк М.Я. Сироткина]. 1959. Сеспель М. С этих пор = Паянтан: стихи / М. Сеспель; пер. с чуваш. А. Смолина1999. Сеспель М. Стальная вера: стихи / М. Сеспель; пер с чуваш. А. Эсхеля.. 1949. Сеспель М. Стальная вера: стихи / М. Сеспель; пер. П. Панченко; ил. А. Миттова., 1979. Поэт кĕнекисем
Сăвăçăн тĕрлĕ енлĕ таланчĕ Укерÿçĕ Обществăлла деятель
Биография Михаила Сеспеля
МИХАИЛ СЕСПЕЛЬ
(Кузьмин Михаил Кузьмич)
Родился 16 ноября 1899 года в д. Казаккасы (ныне Сеспель) Канашского района ЧАССР в бедной крестьянской семье. Состоял членом КПСС с 1918 года. Умер 15 июня 1922 года в с. Старогородок близ г. Остер Черниговской области Украинской СCСР.
В 1914 году поступил в Шихазанскую второклассную школу, готовившую тогда учителей для церковно-приходских школ. Здесь он организовал ученический литературно-художественный журнал «Звездочка», где помещал свои юношеские произведения.
Осенью 1917 года М.Сеспель заканчивает курс обучения в Шихазанской второклассной школе и поступает в вновь открывшуюся в Тетюшах учительскую семинарию. В январе 1918 года М. Сеспель вместе с товарищами по семинарии В.Плаксиным и П. Бекшанским организует союз трудящейся молодежи города, влившийся впоследствии в городскую организацию РКСМ. Вскоре после вступления в партию (декабрь 1918 года) он был командирован в Москву на курсы пропагандистов и агитаторов, где не раз слушал В. И. Ленина.
По окончании курсов М. Сеспель работает в Тетюшской уездной судебно-следственной комиссии РКСМ. Осенью 1920 года переезжает в Чебоксары. Здесь он работает председателем Ревтрибунала, заведующим отделом юстиции Чувашского облисполкома.
Весной 1921 года здоровье М. Сеспеля резко ухудшилось. Для поправления здоровья он едет в Крым, а по окончании курса лечения служит в частях Киевского военного округа. После демобилизации работает в Остерском уездном земельном отделе бывшей Киевской губернии. Вынужденный отрыв от родного края, тяжелая и все прогрессирующая болезнь, переживания, связанные с голодом в Поволжье. Жизнь его трагически оборвалась 15 июня 1922 года. Похоронен на Украине. 5 ноября 1954 прах Сеспеля был перезахоронён в парке г. Остёр, где ему установлен надгробный памятник.
В 1969 году родная деревня Мишши Сеспеля была переименована в его честь.